UNESCO havens
Ecoports
In 2006 verwierf Groningen Seaports het EcoPort certificaat. Daardoor geïnspireerd besloten de Waddenzeehavens van Den Helder, Den Oever, Harlingen en Lauwersoog in 2014 ook om het EcoPort certificaat te behalen. Een EcoPort certificaat moet elke twee jaar opnieuw door Lloyds worden verleend. In 2016 reikte de Secretaris Generaal van ESPO de certificaten uit tijdens een speciaal daarvoor georganiseerde werkconferentie uit. Om een certificaat te behalen, moeten iedere twee jaar twee verbeteringen worden doorgevoerd.
Aan de basis van een certificaat liggen innovaties die een duurzame bedrijfsvoering verbeteren. Om dat te bevorderen organiseerde programma Waddenzeehavens meerdere werkateliers, het eerste in 2012. Ook is aandacht besteed aan onderwerpen die relatie met havens hebben, zoals bijvoorbeeld werkatelier calamiteitenzorg voor de Waddenzee.
Building with Nature
Geïnspireerd op een werkatelier van programma Waddenzeehavens is in samenwerking met EcoShape heeft de Raad een 5-jarig programma Building with Nature Waddenzeehavens opgezet, dat praktische kennis leverde voor uitvoeringsprojecten. Het eerste project waar het programma een inhoudelijke impuls gaf was Marconi bij de haven van Delfzijl. Inmiddels zijn meerdere projecten gerealiseerd, waaronder: Marconi Buitendijks, Kleirijperij, Slibmotor Koehool. De meeste projecten zijn in uitvoering genomen of inmiddels afgerond. Na een evaluatie met de Waddenzeehavens bracht EcoShape een brochure over de ervaringen uit.
De Coalitie duurzame haven Lauwersoog en de Waddenvereniging brachten een Ideeënboek Haven Lauwersoog uit, dat vervolgens tot de uitvoering van meerdere projecten leidde.
Baggeren
In 2010 is voor een Waddenzeebrede aanpak met de Waddenacademie de werkconferentie Helder over slib georganiseerd. Op veel plekken is geëxperimenteerd met alternatieve vormen van baggeren en zijn meerdere werkateliers georganiseerd. Samen met Rijkswaterstaat, EcoShape en Groningen Seaports, organiseerde programma Waddenzeehavens een sedimentmanagement werkatelier om lopende ervaringen uit te wisselen en bestaande initiatieven te updaten.
Op verzoek van de Raad van Advies namen de overheden het initiatief Ecosysteemgericht baggeren op in het Uitvoeringsprogramma Waddengebied, met als doel om de impact van baggeren te verminderen. De Waddenacademie publiceerde in 2024 een literatuurstudie over Beschikbare kennis over baggeren in het Waddengebied.
Programma Green Shipping Waddenzee
Green Shipping is een groot investeringsprogramma van € 26 miljoen dat in tien jaar de Waddenvloot wil verduurzamen. De projecten die daarvoor worden uitgevoerd vinden plaats in de zes havens langs de Waddenkust. Een belangrijk onderdeel is de introductie van waterstof als groene brandstof voor de scheepvaart. Daarvoor komt er onder andere een elektrolyser in Den Helder, die zonnestroom van een plaatselijk zonnepark om kan zetten in waterstof.
Het programma Green Shipping Waddenzee heeft als doel om de innovaties op het gebied van CO2-neutrale en fossielvrije scheepvaart voor de Waddenvloot te versnellen en de daarbij behorende havenfaciliteiten- en infrastructuur te ontwikkelen. Dit alles om de ambitie van 60% CO2-uitstootreductie in 2030 voor het Waddengebied te ondersteunen. De Ecolution is het eerste schip dat in de Nederlandse zee op waterstof vaart. Er worden testen mee uitgevoerd die de ontwikkeling van andere scheepstypen ondersteunen.
Het programma wordt met ca. €10 miljoen gesubsidieerd door het Investeringskader Waddengebied en Waddenfonds. Het programma is ontstaan vanuit de samenwerking in meerdere werkateliers tussen FME en de Waddenzeehavens. FME is penvoerder van het programma.
Innovaties duurzame havens
Het Innovaties duurzame havens is een initiatief van de Waddenzeehavens, iTanks en de Nederlandse orde van uitvinders (NOVU) en beoogt om in één à twee jaar innovatieve projecten van de grond te krijgen. Het dit initiatief zwengelt via werkateliers vier innovaties aan, met de ambitie dat er minimaal twee succesvol uitvoeringsgereed komen. De innovaties betreffen, on site plastic verwerking, visnet recycling, verminderen oilspills in havens en geluidsreductie.
Gelet op de grote innovatiebehoefte om tot duurzame havens te komen, wordt als follow-up wordt een uitgebreider EcoPort Innovatieprogramma 2023-2026 geschreven voor het Investeringskader Waddengebied en Waddenfonds. Zie ook Rapportage EcoPort 4 oktober 2022
